Historyczne ciekawostki miasta Leśnica
Kto kocha swoje rodzinne strony musi znać ich przeszłość. To ma spełnić krótkie zestawienie historycznych faktów naszego górnośląskiego miasteczka Leśnica położonego u stóp Góry Św.. Anny.
O nazwie miasta wspomniano po raz pierwszy w języku łacińskim w roku 1217 i oznacza miejsce w lesie – Leśnica.
Rok 1217 – Leśnica otrzymuje niemieckie prawo rynkowe.
Rok 1257 – Powstanie wspólnoty parafialnej w Leśnicy.
Rok 1386 – Leśnica została uznana jako miasto i wójtostwo za dobra służbę oddano ja Pakoszowi z Bierawy.
Rok 1428 – Leśnica została zdobyta i wyplądrowana przez Husytów.
Rok 1451 – Pożar zniszczył miasto.
Rok 1460 – Leśnica została oblężona przez księcia Jana z Gliwic i następnie ograbiona.
Rok 1479 – Śląsk przechodzi w ręce króla czeskiego, a z nim również liczące wówczas 500 mieszkańców miasto Leśnica.
Rok 1494 – Dowiadujemy się o istnieniu katolickiego kościoła Św. Marcina.
Rok 1516 – Przekazał Pan Strzała z Poręby kościół Św. Anny na górze Chełmskiej pod opiekę duszpasterską proboszczowi z Leśnicy.
Rok 1615 – Cesarz Maciej sprzedaje Leśnicę Hrabiemu Redernowi, który już właściwie miasto miał w posiadaniu w formie zastawu.
Rok 1615 – Wybuch groźnego pożaru w mieście oraz pierwsza wzmianka o istniejącym w Leśnicy cechu rzemieślniczym.
Rok 1618 – 1648 – Wojna Trzydziestoletnia , która przyniosła dla Śląska wielka biedę, nędzę i ubóstwo.
Druga połowa 16 wieku – Urodził się w Leśnicy Jerzy Górecki jako syn młynarza późniejszy lekarz przyboczny na Dworze Cesarskim w Wiedniu, a później na Dworze Królewskim w Warszawie.
Rok 1650 – Właścicielami Leśnicy są Hrabiowie z rodziny Colonowie, którzy posiadali swoje rezydencje w Strzelcach Opolskich.
Rok 1655 – Osiedlenie się 22 Franciszkanów wraz z przyszłym przełożonym Klasztoru na Górze Św. Anny O. Franciszkiem Rychłowski. Przybyli z Krakowa. Franciszkanie mieszkali tymczasowo w Leśnicy obok kościoła Matki Bożej.
Wiek 16 – Wójtostwo leśnickie często zmieniało swoich posiadaczy. Na początku wójtami byli: Strzalowie następnie niejaki Schlewitz, a później Larisch.
Rok 17 65 – Śląsk w tym również Leśnica przechodzi pod panowanie Prus.
Rok 1783 – W skład wolnego wójtostwa należą:
miasto Leśnica 526 mieszkańców
Księżawieś 330 mieszkańców
Folwark 114 mieszkańców
Rok 1788 – Przejazd króla Fryderyka Wilhelma II przez Leśnicę na Górę Św. Anny.
Rok 1806-1807 – Wojna Francusko-Pruska silnie dotknęła Leśnicę i okolice. Do miasta wkroczyli Bawarczycy i Pułki francuskie.
Rok 1808 – Obce wojska opuściły Leśnicę.
Rok 1807-1809 – W myśl Pruskiej Reformy prywatne miasta przestają istnieć. Leśnica otrzymuje samorząd.
Rok 1813 – W Leśnicy stacjonowały jako sprzymierzeńcy Prus wojska rosyjskie. Miasto świadczyło wysokie daniny na rzecz wojska rosyjskiego.
Rok 1837 – w mieście panowała cholera. Żaden nie mógł miasta odwiedzać, ogółem zanotowano 173 zachorowań oraz 61 zgonów.
Rok 1843 – Wybuchł największy pożar w mieście, który zniszczył 70 posesji, kościół, plebanie i szkołę.
Rok 1843 – Miejscowi szynkarze sprzedawali miesięcznie w Leśnicy 1169 litrów wódki oraz 1046 litrów tzw. „relorisu” wódki słodkiej.
Rok 1845 – uruchomiono linie kolejową Opole - Kędzierzyn. Co niewątpliwie wpłynęło na rozwój gospodarczy miasta.
Rok 1853 – Ponowny wybuch cholery w Leśnicy i okolicy.
Rok 1864 – Leśnica liczyła 1413 mieszkańców w tym:
mężczyźni 704
katolików 1328
ewangelików 25
żydów 60.
Rok 1864 – Powstała dotąd pierwsza i ostatnia fabryka – Fabryka Tytoniu. Kolejnymi właścicielami byli: Bardtke, Emil Kowolik oraz aptekarz Fiebag.
Rok 1870-1871 – Wojna Francusko-Pruska i powstanie Cesarstwa Niemieckiego.
Koniec 19 wieku – Najwięcej rzemieślników zanotowano w następujących zawodach:
szewcy 71
tkacze 28
blacharze 13
krawcy 10
rzeźnicy 9
piekarze 7
zegarmistrzowie 7
browarnicy 6.
19.09.1881 – Zjazd katolickiej niemieckiej partii „Centrum” w Leśnicy z udziałem od 4 do 6 tysięcy górnośląskich katolików.
Rok 1898 – Wiec przedwyborczy z udziałem Róży Luksemburg działaczką niemieckiego i polskiego ruchu robotniczego.
Rok 1914-1918 – I Wojna Światowa w której zginęło na różnych frontach 28 mieszkańców Leśnicy. Dla upamiętnienia ofiar ufundowano dwa pomniki, na Pl. Marka i na cmentarzu. Pomnik na pl. Marka został po roku 1945 zakopany głęboko i znajduje się tam do dziś.
09.09.1919 – Wybory Komunalne i wyniki:
m. Leśnica uprawnionych do głosowania 811
oddanych głosów 594
co stanowi 73,3%
Podział głosów Ilość głosów Ilość mandatów
.........................................................................................................................
Partia Centrum 351 7
Niemiecka Partia Demokratyczna 64 1
Polacy 176 4
Rok 1919-1921 – Wybuch trzech Powstań Śląskich.
20.03.1921 – Plebiscyt na Górnym Śląsku i wyniki głosowania w gminie miejskiej Leśnica (Leśnica miasto, sołectwo, obszar dworski):
Uprawnionych do głosowania Ilość głosów Głosy za:
Niemcami: Polską:
1205 1167 1016 148
w tym 3 głosy nieważne
rok 1925 – Założenie Chełmskiego Związku Górskiego z siedzibą w Leśnicy.
Rok 1927 – Pierwszy autobus jedzie z Leśnicy do Zdzieszowic.
Rok 1927-1928 – Wybudowano nowy Urząd Pocztowy. Naczelnikiem był w tym czasie Georg Schabon.
Rok 1929-1933 – Wybory do Izby Rzeszy. Wyniki w Leśnicy:
uprawnionych do głosowania 848
oddano ważnych głosów 762
najwięcej głosów otrzymały:
Niemiecka Partia Centrum 459
Narodowosocjalistyczna Partia Robotnicza 160
Niemiecka Partia Ludowa 60
inne partie 83
w tym Polska Katolicka Partia Ludowa 12
31.01.1933 – Adolf Hitler został wybrany kanclerzem Rzeszy.
12.12.1933 – Wybory do Izby Rzeszy oraz Referendum Ludowe – wyniki:
uprawnionych do głosowania 846
a) Wybory do Izby Rzeszy 821
b) Referendum Ludowe głosy za 824
głosy przeciw 14.
01.07.1934 – Oddanie do użytku publicznego 1-szej części linii kolejowej z Kędzierzyna do Leśnicy.
01.04.1935 – Włączenie wsi Księżowieś, obszar dworski oraz wolne wójtostwo do gminy miejskiej w Leśnicy.
03.09.1936 – Zmiana nazwy miasta z „Leschnitz” na „Bergstadt”.
10.06.1936 – Oddanie do użytku publicznego 2-giej części linii kolejowej Leśnica – Strzelce Wielkie, wraz ze stacją kolejową Leśnica – Góra Św. Anny. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był Leśniczanin Emil Wranik w tym czasie Radny Powiatowy z ramienia Niemieckiej Partii Centrum. Pierwszym zawiadowcą stacji był Robert Marker.
29.03.1936 – Wybory do Izby Rzeszy. Wyniki całej gminy miejskiej:
uprawnionych do głosowania: 1657
głosów ważnych 1630
głosów za 1603
głosów przeciwko 27
głosy nieważne 3
Rok 1937 – Budowa nowej ulicy Św. Anny, która połączyła rynek z wylotem północnym miasta i prowadziła na Górę Św. Anny.
Rok 1934-1938 – Budowa u stóp Góry Św. Anny amfiteatru wraz z pomnikiem ku czci zabitych w 1921 członków Samoobrony.
22.05.1938 – Poświęcenie amfiteatru wraz z pomnikiem przez zastępcę Hitlera Rudolfa Hessa.
Rok 1938 – Oddanie do użytku młodzieżowej harcówki na Górze Św. Anny.
Rok 1939 – Zakaz przez system nazistowski odprawiania mszy św. w kościołach Górnego Śląska w języku polskim oraz wszystkich odpustów i pielgrzymek na Górze Św. Anny.
01.09.1939 – Niemiecka napaść na Polskę i rozpoczęcie II Wojny Światowej.
Rok 1940 – Wydalenie sióstr zakonnych z klasztoru Św. Klary do Poręby oraz przekształcenie klasztoru w obóz dla Niemców z Rumunii i znad Wołgi.
Rok 1940 – Wypędzenie Ojców Franciszkanów z klasztoru i domu pielgrzyma na Górze Św. Anny i przekształcenie domu pielgrzyma na obóz przesiedleńców, a następnie na rezerwowy szpital wojenny.
Rok 1942 – Wypędzenie sióstr zakonnych z Domu Matki w Porębie oraz przekształcenie klasztoru w narodowosocjalistyczny zakład wychowawczy.
07.07.1944 – Pierwszy nalot lotniczy amerykańskich samolotów na Górny Śląsk. Poważnie uszkodzone zostały Zakłady Schaffgotscha w Zdzieszowicach. Notowano duże straty wśród ludności cywilnej oraz pracowników, internowanych z terenów zajętych przez III Rzeszę.
22.08.1944 – Nalot powietrzny na Leśnicę. Naliczono 360 lejów bombowych. Jeden dom (Schulwitz) na ul. Dworcowej został uszkodzony. Jeden żołnierz ze stacjonującej na dworcu baterii przeciw lotniczej został zabity.
Styczeń 1945 – Pierwsze rodziny opuszczają Leśnicę i uciekają w kierunku Koźle – Nysa. Władze miejskie i sąd ewakuują swoje urzędy. Vollkssturm udaje się na swoje wyznaczone pozycje obronne w okolicy wiosek Kadłubiec i dolnej. Przeważająca większość mieszkańców nie opuszcza Leśnicy.
22 na 23.01.1945 – Miasto Leśnica zostało zajęte przez Armię Czerwoną bez oporu i walki.
24.01.1945 – Rano znalazł się zabłąkany niemiecki czołg w Leśnicy. Na rynku doszło do walki w jej wyniku zginęło 3 żołnierzy rosyjskich. Jako represje wprowadzono do akcji grupę operacyjną, która dokładnie przeszukała wszystkie mieszkania, gospodarstwa, zakamarki i kąty. Tragedia trwała trzy dni, a bilans ofiar był następujący:
- 63 dzieci i młodzieży wraz z 2 pielęgniarzami z zakładu zdrowotno-opiekuńczego zostało bestialsko zamordowanych.
- 33 mieszkańców miasta w tym 15 kobiet i młodocianych zostało zgładzonych.
- spalono: klasztor Św. Klary, Sąd Grodzki, szkołę wiejską, 4 restauracje, 3 sklepy żywnościowe oraz jeden sklep ubraniowo-włókienniczy, 13 domów mieszkalnych, 2 gospodarstwa, 1 stodołę, 1 skład metalowy oraz 3 stacje benzynowe.
Koniec stycznia 1945 – W myśl zarządzenia władz wojskowych internowano i przetransportowano do Rosji 64 mężczyzn w wieku od 16 do 55 lat, z których 7 powróciło do domów.
Styczeń 1945 – Rosyjskie NKW aresztowało ponadto 19 mieszkańców i 1 kobietę, których deportowano do ZSRR, z których wróciło tylko 6 po długich pobytach w obozach.
31.01.1945 – W myśl zarządzenia rosyjskiej Komendy Miasta zalecono opuszczenie miasta. Opuszczanie trwało parę dni. Opuszczający mieszkańcy udawali się do wiosek: Poręba, Zalesie, Jaryszów i Ujazd. Po wiosennej ofensywie od 19.03.1945 pozwolono wysiedlonym powrócić do Leśnicy do swoich wyplądrowanych mieszkań i gospodarstw.
09.05. 1945 – Zakończenie II Wojny Światowej.
Z gminy miejskiej Leśnica w latach 1939-1945 zginęło na wszystkich frontach: 93 żołnierzy; zaginęło: 4 żołnierzy; zmarło na skutek ran wojennych: 1 żołnierz.
W miesiącu styczniu 1945 zostało na boisku sportowym przez Rosjan rozstrzelanych 10 żołnierzy niemieckich. Zwłoki 2 żołnierzy znaleziono w okolicy ulicy Porębskiej. Cyfry ofiar podano na podstawie Kroniki Familijnej pana Jana Czekaj oraz sporządzonego w 1947 orientacyjnego zestawienia przez pana Eduarda Dehnerta.
Sebald A. Kriebus