Herb Leśnicy
![]() |
Wymieniona w źródłach po raz pierwszy w 1217 r. jako osada targowa Lesnice od wyrazu las, leśny, a więc osada przyleśna). W tymże roku została też lokowana jako miasto na prawie flamandzkim. Leśnica kilkakrotnie zmieniała swoją przynależność polityczną. Od zarania swych dziejów należała do księstwa opolskiego, w ramach którego od 1327 r. podlegała zwierzchnictwu czeskiemu, w 1526 r. wraz z Koroną Czeską przeszła pod panowanie monarchii habsburskiej (Austria), a w 1742 r. została przyłączona do Prus. Ok. połowy XIV w. Leśnica została otoczona murami z trzema bramami. Do 1532 r. była w posiadaniu książąt z rodu Piastów opolskich, następnie przeszła w ręce niemieckich rodów magnackich m.in. Redernów (od 1615 r.), Promnitzów (od 1638 r.) i Collonów (1650-1807). Położona z dala od szlaków handlowych i zbyt blisko konkurencyjnych Strzelec Opolskich, pozostała małym ośrodkiem z wąskim rynkiem zbytu. |
W epoce feudalnej Leśnica była zaliczana do miasteczek półrolniczych (agri oppidum). Głównym źródłem utrzymania jej mieszkańców było rolnictwo, w znacznie mniejszym stopniu zaś rzemiosło i handel. W 1679 r. tamtejsi mieszczanie uprawiali 38 łanów, w latach osiemdziesiątych XVIII w. wysiewali ok. 40 korcy zboża. W 1787 r. w Leśnicy, liczącej wówczas 646 osób, funkcjonowało tylko 5 cechów rzemieślniczych, a rękodziełem trudniło się 116 majstrów cechowych (w tym 46 płócienników i 41 szewców). Także w okresie międzywojennym Leśnica pozostała małym ośrodkiem rolniczo-handlowym. Do połowy XIX w. wśród mieszkańców tego miasteczka dominowali Polacy. Z XVII w. zachowała się po polsku prowadzona księga podatkowa Leśnicy. Położono w parafii leśnickiej klasztor franciszkański na Górze Chełmskiej (Św. Anny) został w 1655 r. obsadzony przez Polaków. W świetle spisu mieszkańców z 1720 r. w śródmieściu Leśnicy 71,1% mieszczan nosiło nazwiska polskie oraz 62,7% na przedmieściach. Ludność miasteczka używała języka polskiego do połowy XIX w. O sile żywiołu polskiego w Leśnicy dowodnie mówi fakt, iż w języku polskim były zredagowane napisy na dwóch pieczęciach miejscowego (najliczniejszego) cechu płócienników (z 1691 i 1717 r.). Miasteczko poniosło dotkliwe straty w czasie najazdu husytów (1428 r.) i wojny 30-letniej (1618-1648) oraz groźnych pożarów (1454, 1615, 1711, 1715, 1720, 1843). Podczas trwania zarazy zmarło tu w 1656 r. 260 osób. Liczba mieszkańców Leśnicy wynosiła: w pierwszej połowie XVI w. - ok. 500, w 1783 r. – 562, w 1800 r. - 646, 1840 r. - 1272, w 1885 r. 1574, w 1925 r. - 1594, w 1939 r. - 3121 osób. Miasto zdobyły w dniu 23 I 1945 r. Wojska 21 Armii gen. Płk. Dimitrija Gusiewa (1 Front Ukraiński) w toku operacji wiślańsko-odrzańskiej Armii Czerwonej (12 I – 7 II 1945 r.).
Dokumentacja sfragistyczna. Najstarsze dokumenty miejskie, na których były wyciśnięte pieczęcie Leśnicy, nie dochowały się do naszych czasów. Uległy one zgubieniu lub zniszczeniu w czasie wielokrotnych pożarów tego miasteczka, a także wojen. Aktualne znane pieczecie Leśnicy pochodzą dopiero z XVIII i XIX w. Maja one w godle orła górnośląskiego, w otoku zaś następujący napis: „SIGILLUM. CIVITATIS. LESNITZ” (2 połowa XVIII w.), SIGILLUM. CIVITATIS .LESCHNICENSIS” (1817 r. - data w polu pieczęci, śr. 26 mm). Napisy te znaczą: Pieczęć miasta Leśnicy. Herb miejski znany jest zatem dopiero z pieczęci nowszych, niewątpliwie opartych na wzorach starszych, dotąd nieznanych.
Symbolika herbu nawiązuje w motywie orła jednogłowego do Piastów opolskich, panów feudalnych, właścicieli miasta.
Opis herbu i jego barwy Orzeł Piastów górnośląskich – złoty w błękitnym polu.
Barwy herbu Leśnicy wyjaśnić można w oparciu o heraldykę Piastów opolskich, zwierzchnich panów tegoż miasta. Barwy herbowe Piastów górnośląskich (opolskich, bytomskich i cieszyńskich określa złoty orzeł jednogłowy na błękitnym polu tarczy, który występuje jako zasadniczy motyw składowy 18 miast i miasteczek Górnego Śląska (w jego skład wchodziło m. in. Księstwo opolskie), a także Częstochowy i Żywca. W XIII-XIV w. otrzymały one od Piastów górnośląskich swoje prawa miejskie (wraz z Częstochową i Żywcem). Złotego orła Piastów opolskich w błękitnym polu widzimy w pełnej postaci w herbie miasta Częstochowy. Natomiast złoty orzeł Piastów cieszyńskich na błękitnym polu występuje w pełnej postaci w herbach Cieszyna i Żywca. Te same barwy jasno dokumentuje XIV – wieczny herbarz flamandzki Gelrego, w którym partie herbów śląskich pochodzą zapewne z lat ok. 1373-1375, a więc z czasów, kiedy księstwem opolskim władał Władysław II Opolczyk. Oryginał owego herbarza znajduje się dziś w Brukseli w tamtejszej Bibliotheque Royale (Bibliotece Królewskiej).
Tak opisany herb Leśnicy, historycznie udokumentowany w swojej postaci i swoich barwach, zrozumiały w treści, akcentujący w motywie swojego obrazu niewątpliwie tradycje siedmiowiecznego istnienia, jest godnym i sędziwym symbolem wiążącym odległą piastowską przeszłość miasta z jego znowu polską teraźniejszością.
Prof. Damian Tomczyk
„Sufler” nr 29, 22.07.1995 r.