Krótka monografia Leśnicy
Leśnica, położona na południowo-wschodnim zboczu Góry Św. Anny, pod koniec roku 2004 liczyła 2 875 mieszkańców. Miasto, w którego herbie znajduje się złoty orzeł górnośląski na błękitnym tle, jest siedzibą władz gminy, obejmujących następujące wioski: Czarnocin, Dolną, Górę Św. Anny, Kadłubiec, Krasową, Lichynię, Łąki Kozielskie, Porębę, Raszową, Wysoką i Zalesie Ślaskie. Łączna powierzchni gminy wynosi 95 km kwadratowych. Na obszarze tym mieszka 8 626 osób.
Najdawniejsze ślady obecności człowieka w tym rejonie pochodzą z okresu paleolitu (ok. 70 000 – 8 000 lat p.n.e.). Nie wiadomo jednak, kiedy powstała pierwsza osada na terenie dzisiejszej Leśnicy, której nazwa sugeruje obfitość leśnych obszarów. Po raz pierwszy pojawia się ona – jako Lesnicie – w roku 1217 w dokumencie księcia opolskiego Kazimierza I. Ta targowa osada należała wówczas do książęcego kapelana Sebastiana i jego brata Grzegorza. W tym czasie Leśnica otrzymała prawo niemieckie, korzystnie wpływające na rozwój miejscowości. Dokument z roku 1257, wydany przez księcia Władysława I, poświadcza, że w Leśnicy stał już wtedy drewniany kościół parafialny pod wezwaniem Trójcy Świętej, który spłonął w roku 1451. Pół wieku później na jego miejscu stanął kościół Św. Marcina. Obecna świątynia Trójcy Świętej zbudowana została dzięki staraniom księdza Krzysztofa Miklisa w roku 1717. Obiekt ten został przebudowany i powiększony w latach 1938-1939.
Nazwa miasta przez wieki podlegała mniejszym bądź większym modyfikacjom. W dokumencie wystawionym w roku 1320 występuje jako Lessinecz, a w rejestrze świętopietrza legata papieskiego z roku 1335 jako Lessnicz. W XIV wieku miasto otoczone było murami z trzema bramami: lichyńską, kozielską i żyrowską. W roku 1386 wójtem był niejaki Pakosz z Bierawy, który uzyskał gwarancję dziedziczenia tej funkcji pod warunkiem dochowania lojalności wobec książąt opolskich. Leśnica miała już wtedy łaźnię miejską, ławę piekarską, rzeźniczą i ławy szewskie.
W roku 1429 miasto zostało zniszczone przez husytów. Mniej więcej w tym czasie po raz pierwszy w dokumentach pojawia się nazwisko Strzała. Jego rodzina przez dwa wieki sprawowała w Leśnicy rządy wójtowskie. Podczas remontu kościoła w 2004 roku odkryto tablice nagrobku rodu Strzała. W połowie XV wieku proboszczem w kościele Matki Bożej był Piotr Dutko. Był to czas politycznego zamętu i waśni pomiędzy śląskimi książętami piastowskimi, którzy wcześniej uznali się za lenników korony czeskiej. Miasto spłonęło, a później wraz z okolicznymi wsiami było plądrowane przez księcia oświęcimsko-gliwickiego Janusza, który opuścił Leśnicę dopiero po otrzymaniu 1 700 guldenów i ugodzie z księciem opolskim Mikołajem I.
W 1562 roku Leśnicę i Strzelce przejął jako zastaw pod pożyczkę hrabia Jerzy Redern. Ta część Śląska znajdowała się już wtedy we władaniu monarchii habsburskiej. Cesarz Maciej ostatecznie sprzedał miasto właśnie Redernom, a na cesarskim dworze pojawił się syn leśnickiego mieszczanina Jerzy Gorecki, który stał się przybocznym lekarzem cesarza. Tę sama rolę Górecki pełnił u boku królów polskich - Zygmunta III Wazy i Władysława IV Wazy. Słynny lekarz nie zapomniał o swych krajanach i sporządziwszy w roku 1634 testament, ufundował przy kościele Trójcy Świętej collegium, a także stypendia dla dwóch ubogich chłopców – studenta teologii i medycyny. Każdy stypendysta nie mógł jednak pobierać pieniędzy dłużej niż cztery lata. Leśniczanie nie zapomnieli o swym sławnym ziomku. Przypomina o nim tablica usytuowana w rynku. Do tradycji fundacji Goreckiego nawiązuje też powstała w roku 1991 Fundacja Ziemi Leśnickiej.
Wielkie straty materialne i cierpienia miejscowej ludności przyniosła wojna między katolikami a protestantami, zwana trzydziestoletnią (1618-1648). Miasto zajmowane było m. in. przez wojska polskie, tzw. lisowczyków, oraz szwedzkie. Te drugie urządziły sobie stajnie w kościele Matki Bożej (obecne wzgórze cmentarne). Miasteczko na długie lata podupadło, tym bardziej, że trawiły je liczne pożary. Najgroźniejszy z nich wybuchł 6 czerwca roku 1711, kiedy to spłonęła czwarta część miasta. Szczęśliwie uchował się wówczas kościół parafialny i z tego powodu – od roku 1715 – w rocznicę ocalenia urządzano procesję dziękczynną. W Leśnicy szalała także wielka epidemia (1656), która zdziesiątkowała jej mieszkańców.
W połowie XVIII wieku, w następstwie tzw. wojen śląskich, Leśnica znalazła się pod panowaniem Pruskim. Była miasteczkiem targowym i rzemieślniczym. Jarmarki odbywały się kilka razy w roku, w niedziele i święta. W roku 1787 Leśnica, zamieszkała przez 656 mieszkańców (w tym 12 Żydów), otoczona była trzema przedmieściami. Liczyła 122 domy prywatne, 5 młynów wodnych oraz 45 stodół. Ponadto dokumenty wymieniają trzy obiekty sakralne, plebanię, szkołę, szpital oraz browar.
Przeszłość miasta należy kojarzyć z dziejami wielkich rodów magnackich: Redernami, Promnitzami (od roku 1638) oraz Colonnami (od 1650 do 1807). W okresie wojen napoleońskich Leśnica przestała być miastem prywatnym i uzyskała samorząd. W latach 1807-1808 stacjonowały tu wojska francuskie i bawarskie, a w roku 1813 rosyjskie.
W połowie XIX wieku na Śląsku pojawiła się kolej żelazna. Stację kolejową na linii Opole-Kędzierzyn ustanowiono na prośbę leśnickiego magistratu w nieodległych Zdzieszowicach. Leśnica liczyła już wtedy 1 272 mieszkańców (w tym 25 ewangelików i 66 żydów). W 1845 roku poza wspomnianymi już młynami, szkołą, browarem i szpitalem, źródła wspominają o istnieniu apteki i gorzelni. Miasto nadal specjalizowało się w rzemiośle i handlu (dniami targowymi były wtorki), ale rozwinęło się także sadownictwo i warzywnictwo. Stopniowo, lecz zauważalnie rosła liczba mieszkańców, z których część mówiła po polsku, część po niemiecku, pozostali byli obcojęzyczni. W roku 1880 Leśnica liczyła 1 489, w 1892 – 1 546, w 1910 – 1 713, a w 1939 – aż 3 335 osób (wraz z wcielonymi do miasta wolnym wójtostwem i Księżowsią). W 1934 Leśnica otrzymała własny, piękny dworzec kolejowy – połączenie z Kędzierzynem i Strzelcami.
Jak przed wiekami, także w XX stuleciu dzieje miasta splotły się z historią powszechną. Z frontów I wojny światowej (1914-1918) nie powróciło do swych domów 165 mieszkańców Leśnicy. Parę lat później ziemia leśnicka była areną krwawych walk powstańczych. Do historii przeszła przede wszystkim bitwa pod Górą Św. Anny (1921) – jeden z ostatnich najbardziej znanych epizodów III powstania śląskiego.
Po podziale Górnego Śląska i odrodzeniu Rzeczypospolitej Polskiej, ziemia leśnicka pozostała po niemieckiej stronie granicy. W roku 1936 urzędową nazwę Leschnitz zamieniono na Bergstadt.
Także II wojna światowa przyniosła wiele ofiar wśród tutejszych mieszkańców. W styczniu roku 19456 zginęło wielu cywilów i ok. 100 pacjentów zakładu leczniczego, zamordowanych przez wkraczające wojska radzieckie.
Pierwszym powojennym burmistrzem został Paweł Lelonek. Miasto początkowo raczej słabo się rozwijało i w roku 1950 groziło mu odebranie praw miejskich. Przez długi czas liczyło mniej mieszkańców niż przed wojną. W roku 1961 zameldowanych było 2 218 osób, w roku 1974 – 2 807, a w roku 1988 – 3 119 osób. Siedzibą władz gminy Leśnica jest od roku 1973.
Źródło: „Wokół Góry Św. Anny. Krótka monografia gminy Leśnica”